Wie ontstijgt de kneuterigheid?

WIE ONTSTIJGT DE KNEUTERIGHEID?

Dit was de titel van een recensie van Jaap Goedegebuure in dagblad Trouw, waarin zeven debuten werden gesproken.

De ondertitel was: Van de zeven nieuwe Nederlandse debuten zijn er maar twee die verder kijken dan het individuele wel en wee.

 Even dacht ik de schande van de kneuterigheid te zijn ontsprongen, toen bleek dat mijn debuut Zoutberg, één van die twee was.

 Helaas, een paar zinnen verderop werd ook ik door Jaap neergesabeld. En niet zachtzinnig ook:

Jammer is alleen dat deze debutante een menigte aan knullige zinnen en ontsporende vergelijkingen produceert, zoals deze: 'Schaamte is een wollige schimmel die zich in elke holte van je lichaam nestelt, de organen met een witte laag bedekt en alles trager doet stromen door mee te liften met het bloed dat door de aders wordt gepompt totdat hij uiteindelijk de bloedbaan verstopt.'

 Nee, dacht ik. Niet die! Je mag mij afkammen vanwege vele redenen, maar niet vanwege mijn lievelingszin!

 Als het stereotype van een getormenteerde schrijver moest ik mijzelf ervan weerhouden om naar de fles te grijpen en mij te drenken in zelfmedelijden (ook al weet iedereen die mij kent dat die alcohol een dichterlijke vrijheid is).

 

Kill your darlings

 Elke schrijver weet het: kill your darlings.

Maar niet die van mij! denk je er dan achteraan.

Met de schaamte en de wollige schimmel is het gelukkig goed gekomen. Andere lezers vonden hem prachtig.

Toch heeft het commentaar van Jaap mij wel degelijk vooruit geholpen en ben ik tijdens de schrap-rondes van Vrije Val nog kritischer te werk gegaan.

 

Voorbeelden uit Vrije Val

 

Ik wil ervan af: die mensen, hun meningen, hun inmenging in mijn privéleven en wat al niet meer. Dat is minder eenvoudig dan ik had gedacht. Om iets los te laten waaraan je met handen en voeten gebonden bent, moet je ontdekken waar de knopen zitten en eindeloos peuteren en pulken om ze te ontwarren. Dat valt niet mee; het heeft veel tijd gekost om alles op een rijtje te krijgen en nog steeds moet ik er moeite voor doen om de verbanden te zien. Middenin de storm heb je minder overzicht dan op een afstand.

 

Wat ervan is overgebleven:

Vandaag zal ik net zolang peuteren en pulken totdat ik alle knopen heb ontward.

 

Als ik de oorspronkelijke tekst lees, vind ik hem nog steeds wel mooi. Maar van de andere kant zit er ook veel in dat theatraal is. Bij twijfel niet doen, zeg ik altijd als ik kleding koop. Dat blijkt ook voor darlings een goede graadmeter te zijn.

 

Soms overleeft een tekst het niet omdat de diepere gedachte eigenlijk ook voor mijzelf -als schrijfster- niet exact te duiden valt. Je denkt dat je begrijpt wat je hebt opgeschreven, maar uiteindelijk is het lastig uit te leggen.

In de allerlaatste versie van Vrije Val heb ik deze er nog snel uitgegooid:

 

Vaak heb ik mij vaak afgevraagd wat het geheim was van onze onverwoestbare vriendschap. Het was niet alleen de gedeelde schuld; in dat geval zouden we elkaar op den duur weer hebben kunnen loslaten. Hoe vreemd het ook klinkt: op de een of andere manier hadden we elkaar nodig om compleet te zijn. Lize hunkerde naar een diepe verbondenheid die zij op de proef stelde door mij intensief te betrekken bij haar leven, om mij vervolgens af te stoten door mij te kleineren en te negeren. Vanuit haar rusteloze verlangen naar saamhorigheid, was zij er altijd op uit om de strijd met mij aan te gaan en de grenzen van onze vriendschap op te zoeken. Door in verbinding te blijven - op welke manier dan ook - bewees ik haar mijn loyaliteit.

 

Lize gaat uit verbinding en Suzanne blijft erin. Dat klinkt logisch, denk ik dan. Maar hoezo hebben ze elkaar nodig om compleet te zijn? Is dat in - en uit verbinding gaan daarvoor nodig? Uh, nee …

Eruit dus! Bye, bye, darling.

 

Kort woord van dank

 Dank, Jaap Goedeburen. Niet voor de titel van je recensie, maar wel voor de opbouwende kritiek. Dat elke roman beter mag worden en dat de kneuterigheid verdwijnt: laten we daar samen een keer een glas op drinken!